Day: April 2, 2023

Các phương pháp điều trị loét do tì đè bao gồm thường xuyên thay đổi tư thế, sử dụng nệm đặc biệt để giảm hoặc giảm áp lực, và băng để giúp chữa lành vết loét. Phẫu thuật đôi khi có thể cần thiết.

Thay đổi vị trí
Di chuyển và thay đổi tư thế thường xuyên giúp giảm áp lực lên vết loét đã hình thành. Nó cũng giúp ngăn ngừa hình thành loét áp lực.

Sau khi nhóm chăm sóc của bạn đã đánh giá nguy cơ phát triển loét tì đè, họ sẽ lập một thời gian biểu tái định vị. Điều này cho biết tần suất bạn cần di chuyển hoặc được di chuyển nếu bạn không thể tự mình làm như vậy.

Đối với một số bệnh nhân, điều này có thể xảy ra thường xuyên cứ sau 15 phút một lần. Những người khác có thể chỉ cần được di chuyển một lần cứ sau 2 đến 4 giờ.

Bệnh nhân và người nhà nên được đào tạo và tư vấn về:

• Tư thế ngồi và nằm đúng
• Làm thế nào bạn có thể điều chỉnh tư thế ngồi và nằm của bệnh nhân
• Cách tốt nhất để hỗ trợ bàn chân để giảm bớt áp lực lên gót chân
• Bất kỳ thiết bị đặc biệt nào bạn cần và cách sử dụng nó
• Cách dùng đệm và đệm
• Nếu có nguy cơ bị loét do tì đè hoặc bị loét nhẹ, nhóm chăm sóc của bạn sẽ đề xuất một tấm nệm tĩnh hoặc nệm động được thiết kế đặc biệt.

 

Nếu bệnh nhân bị loét nghiêm trọng hơn, bệnh sẽ cần một hệ thống giường hoặc đệm phức tạp hơn, chẳng hạn như đệm được kết nối với một máy bơm để cung cấp luồng không khí liên tục vào đệm.

Ngoài ra còn có nhiều loại đệm xốp hoặc đệm phân phối lại áp suất. Hỏi người chăm sóc của bạn về các loại phù hợp nhất cho bạn.

Tuy nhiên, Viện Sức khỏe và Chăm sóc Xuất sắc Quốc gia (NICE) cho biết có bằng chứng hạn chế về loại thiết bị phân phối lại áp suất nào là tốt nhất để giảm và ngăn ngừa loét do tì đè ở những vị trí khác nhau, chẳng hạn như gót chân hoặc hông.

Băng gạc
Băng được thiết kế đặc biệt có thể được sử dụng để bảo vệ vết loét do tì đè và đẩy nhanh quá trình lành vết thương.

Bao gồm các loại:

• Băng alginate – chúng được làm từ rong biển và chứa natri và canxi, được biết là đẩy nhanh quá trình chữa bệnh
• Băng hydrocolloid – chứa một loại gel khuyến khích sự phát triển của các tế bào da mới trong vết loét, đồng thời giữ cho
• vùng da khỏe mạnh xung quanh khô ráo
• Các loại băng khác – chẳng hạn như bọt, màng, sợi hydrofibre/sợi gel, gel và băng kháng khuẩn (kháng sinh) cũng có thể được sử dụng
• Hỏi bác sĩ của bạn về loại băng họ đang sử dụng để kiểm soát vết loét áp lực của bạn.

Kem và thuốc mỡ
Các loại kem và thuốc mỡ sát trùng hoặc kháng sinh (kháng sinh) tại chỗ thường không được khuyên dùng để điều trị loét tỳ đè.

Nhưng các loại kem rào cản có thể cần thiết để bảo vệ làn da bị tổn thương hoặc bị kích ứng do tiểu không tự chủ.

Thuốc kháng sinh
Thuốc kháng sinh có thể được kê toa để điều trị vết loét bị nhiễm trùng hoặc nếu bạn bị nhiễm trùng nghiêm trọng, chẳng hạn như:

• Nhiễm trùng huyết
• Nhiễm vi khuẩn của các mô dưới da (viêm mô tế bào)
• Nhiễm trùng xương (viêm tủy xương)
• Chế độ ăn uống và dinh dưỡng
• Ăn một chế độ ăn uống lành mạnh, cân bằng có đủ chất đạm và nhiều loại vitamin và khoáng chất tốt có thể đẩy nhanh quá trình chữa bệnh.

Nếu chế độ ăn uống của bạn kém, bạn có thể cần gặp chuyên gia dinh dưỡng. Họ có thể vạch ra một kế hoạch ăn kiêng phù hợp cho bạn.

Điều quan trọng nữa là uống nhiều nước để tránh mất nước, vì mất nước có thể làm chậm quá trình lành vết thương.

Loại bỏ mô bị hư hỏng (debridement)
Đôi khi có thể cần phải loại bỏ mô chết khỏi vết loét tì đè để giúp vết loét mau lành. Điều này được gọi là mảnh vỡ.

Nếu có một lượng nhỏ mô chết, nó có thể được loại bỏ bằng băng được thiết kế đặc biệt.

Một lượng lớn mô chết có thể được loại bỏ bằng cách sử dụng:

• Tia nước cao áp
• Siêu âm
• Dụng cụ phẫu thuật, chẳng hạn như dao mổ và kẹp
  Nên sử dụng thuốc gây tê cục bộ để làm tê khu vực xung quanh vết loét để việc cắt lọc (nếu không được điều trị bằng băng) không gây đau cho bạn.

Phẫu thuật
Các vết loét tì đè nghiêm trọng có thể không tự lành. Trong trường hợp này, có thể cần phải phẫu thuật để bịt kín vết thương, tăng tốc độ chữa lành và giảm thiểu nguy cơ nhiễm trùng.

Điều trị phẫu thuật bao gồm:

• Làm sạch vết thương và đóng vết thương bằng cách đưa các cạnh của vết loét lại với nhau
• Làm sạch vết thương và sử dụng mô từ vùng da khỏe mạnh gần đó để đóng vết loét
  Phẫu thuật loét tỳ đè có thể là một thách thức, đặc biệt là vì hầu hết những người thực hiện thủ thuật đều đã ở trong tình trạng sức khỏe kém.

Rủi ro sau phẫu thuật bao gồm:

• Mô da cấy ghép chết
• Ngộ độc máu
• Nhiễm trùng xương (viêm tủy xương)
• Áp xe
• Huyết khối tĩnh mạch sâu
• Hỏi bác sĩ phẫu thuật của bạn về những lợi ích và rủi ro của phẫu thuật nếu nó được khuyến nghị cho bạn.

Nguồn: https://www.nhs.uk/conditions/pressure-sores/treatment/

Biên tâọ: BS Huỳnh Lê Thái Bão

Vết loét do tỳ đè là tình trạng một vùng da bị tổn thương khi bị cọ xát hoặc đè vào liên tục.

Nguyên nhân

Loét do tỳ đè xảy ra khi có nhiều áp lực tì trên da trong thời gian dài dẫn đến làm giảm lưu lượng máu đến khu vực đó. Khi không có đủ máu để nuôi dưỡng da, da có thể chết và hình thành vết loét. 

Vết loét do tỳ đè dễ xuất hiện nếu bạn: 

• Sử dụng xe lăn hoặc nằm trên giường trong một thời gian dài
• Lớn tuổi 
• Không thể di chuyển một phần cơ thể nào đó mà không có hỗ trợ 
• Mắc bệnh ảnh hưởng đến tuần hoàn máu, bao gồm bệnh đái tháo đường hoặc bệnh mạch máu 
• Mắc bệnh Alzheimer hoặc một tình trạng khác ảnh hưởng đến trạng thái tinh thần của bạn 
• Da mỏng
• Đại tiểu tiện không tự chủ
• Dinh dưỡng kém

Triệu chứng

Vết loét do tỳ đè được phân loại theo mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng. Giai đoạn I là giai đoạn nhẹ nhất. Giai đoạn IV là tệ nhất.

• Giai đoạn I: Có vùng da đỏ, đau, không chuyển sang màu trắng khi ấn vào. Đây là dấu hiệu cho thấy vết loét do tỳ đè có thể đang hình thành. Da có thể ấm hoặc mát, cứng hoặc mềm. 
• Giai đoạn II: Da phồng rộp hoặc hình thành vết loét hở. Khu vực xung quanh vết loét có thể đỏ và bị kích ứng. 
• Giai đoạn III: vùng da xuất hiện một tổn thương trũng, hở được gọi là vết loét. Các mô bên dưới da bị tổn thương. Có thể nhìn thấy mô mỡ trong vết loét.
• Giai đoạn IV: Vết loét tỳ đè đã trở nên sâu đến mức gây tổn thương cơ và xương, đôi khi là gân và khớp.

Có hai loại loét tỳ đè khác mà không nằm trong các giai đoạn kể trên.

Các vết loét bao phủ bởi lớp da chết có màu vàng, rám nắng, xanh lá cây hoặc nâu. Lớp da chết gây khó khăn trong xác định độ sâu của vết loét. Loại vết loét này là “không thể phân loại được.”

Loét tỳ đè phát triển trong mô sâu bên dưới da được gọi là tổn thương mô sâu. Khu vực này có thể có màu tím sẫm hoặc màu hạt dẻ. Có thể có một vết phồng rộp tụ máu dưới da. Loại tổn thương da này có thể nhanh chóng trở thành vết loét tỳ đè giai đoạn III hoặc IV.

Các vết loét do tì đè có xu hướng hình thành ở những vùng da bao phủ xương có ít mô dưới da để đệm đỡ. Các vùng đó là: 

• Mông 
• Khuỷu tay 
• Hông 
• Gót chân 
• Mắt cá chân 
• Vùng vai 
• Lưng 
• Phía sau đầu

Chăm sóc vết loét tỳ đè 

Các vết loét ở giai đoạn I hoặc II thường sẽ lành nếu được chăm sóc cẩn thận. Các vết loét ở giai đoạn III và IV khó điều trị hơn và có thể mất nhiều thời gian để khỏi. Sau đây là cách chăm sóc vết loét do tỳ đè tại nhà.

Giảm áp cho vùng da đó. 

Sử dụng gối, đệm xốp, ủng hoặc đệm để giảm áp lực. Một số miếng đệm chứa nước hoặc không khí để giúp hỗ trợ cho vùng da đó. Loại đệm bạn sử dụng tùy thuộc vào vết thương của bạn và việc bạn đang nằm trên giường hay ngồi trên xe lăn. Trao đổi với bác sĩ của bạn về những lựa chọn nào là tốt nhất, bao gồm cả hình dạng và loại vật liệu. 

Thay đổi vị trí thường xuyên.

Nếu bạn đang ngồi trên xe lăn, hãy cố gắng thay đổi vị trí sau mỗi 15 phút. Nếu bạn đang nằm trên giường, thì nên di chuyển hoặc được hỗ trợ di chuyển khoảng 2 giờ/lần.

Chăm sóc vết loét theo chỉ dẫn của bác sĩ. Giữ vết thương sạch sẽ để tránh nhiễm trùng. Làm sạch vết loét mỗi khi bạn thay băng. 

Đối với giai đoạn I, có thể rửa nhẹ khu vực đó bằng xà phòng dịu nhẹ và nước. Nếu cần, hãy tạo lớp màng ẩm để bảo vệ vùng da khỏi chất dịch cơ thể. Hỏi bác sĩ của bạn sản phẩm cấp ẩm nào để sử dụng. 

Các vết loét do tỳ đè ở giai đoạn II nên được làm sạch bằng nước muối (Saline) để loại bỏ các mô chết, lỏng lẻo. Hoặc là bác sĩ có thể đề xuất cho bạn một chất tẩy rửa cụ thể. 

Không sử dụng chất tẩy rửa hydro peroxide hoặc iốt do có thể làm tổn thương da. Che vết thương bằng băng đặc biệt. Điều này bảo vệ khỏi nhiễm trùng và giúp giữ ẩm để vết loét có thể lành lại. 

Nói chuyện với bác sĩ của bạn về loại băng có thể sử dụng. Tùy thuộc vào kích thước và giai đoạn của vết loét, bạn có thể sử dụng màng, gạc, gel, bọt hoặc loại băng khác. 

Hầu hết các vết loét ở giai đoạn III và IV sẽ được bác sĩ của bạn điều trị. Hỏi về bất kỳ hướng dẫn đặc biệt nào để chăm sóc tại nhà.

Tránh thêm tổn thương hoặc ma sát. 

• Dùng khăn trải giường mềm mại để tránh cọ xát da lên giường. 
• Tránh cọ xát khi thay đổi tư thế. Cố gắng tránh các tư thế gây áp lực lên vết loét. 
• Chăm sóc cho làn da khỏe mạnh bằng cách giữ sạch sẽ và giữ ẩm. 
• Mỗi ngày kiểm tra da để tìm vết loét do tỳ đè. Nhờ người chăm sóc của bạn hoặc người mà bạn tin tưởng kiểm tra những khu vực bạn không thể nhìn thấy. 
• Nếu vết loét do tỳ đè thay đổi hoặc hình thành một vết loét mới, hãy báo cho bác sĩ của bạn.

Giữ gìn sức khoẻ. 

• Bổ sung thực phẩm có lợi cho sức khỏe. Dinh dưỡng hợp lý sẽ giúp bạn hồi phục. 
• Giảm cân. 
• Ngủ nhiều. 
• Hỏi bác sĩ xem bạn có thể thực hiện các động tác kéo giãn nhẹ nhàng hoặc các bài tập nhẹ. Điều này có thể giúp cải thiện lưu thông. 

Không xoa bóp vùng da gần hoặc phủ lên vết loét. Điều này có thể gây ra nhiều thương tổn hơn. Không sử dụng đệm hình khuyên do làm giảm lưu lượng máu đến vùng da này, có thể gây lở loét.

Khi Nào Cần Gọi Bác Sĩ 

Gọi cho bác sĩ của bạn nếu bạn có mụn nước hoặc vết thương hở. 

Gọi ngay nếu có dấu hiệu nhiễm trùng, chẳng hạn như: 

• Mùi hôi từ vết loét 
• Mủ chảy ra từ vết loét 
• Đỏ và đau xung quanh vết loét 
• Da gần vết loét nóng và/hoặc sưng lên 
• Sốt

Tài liệu tham khảo:

 

James WD, Elston DM, Treat JR, Rosenbach MA, Neuhaus IM. Dermatoses resulting from physical factors. In: James WD, Elston DM, Treat JR, Rosenbach MA, Neuhaus IM, eds. Andrews’ Diseases of the Skin: Clinical Dermatology. 13th ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2020:chap 3.

Qaseem A, Humphrey LL, Forciea MA, Starkey M, Denberg TD; Clinical Guidelines Committee of the American College of Physicians. Treatment of pressure ulcers: a clinical practice guideline from the American College of Physicians. Ann Intern Med. 2015;162(5):370-379. PMID: 25732279 pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25732279/.

Woelfel SL, Armstrong DG, Shin L. Wound care. In: Sidawy AN, Perler BA, eds. Rutherford’s Vascular Surgery and Endovascular Therapy. 10th ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2023:chap 118.

Nguồn: How to care for pressure sores

Biên tập: BS Huỳnh Lê Thái Bão, BS Đỗ Trung Kiên, Võ Thị Thảo Ngân, Nguyễn Trần Lý Anh